บทความนี้ต้องการนำเสนออัตลักษณ์เรือนค้าขายชุมชนดั้งเดิม ริมแม่น้ำโขง จังหวัดนครพนม โดยมีวัตถุประสงค์การศึกษาเพื่อ 1) ศึกษาพัฒนาการของการตั้งถิ่นฐาน และอัตลักษณ์ทางสถาปัตยกรรมของเรือนค้าขายชุมชนดั้งเดิมริมแม่น้ำโขง จังหวัดนครพนม 2) ศึกษารูปแบบทางสถาปัตยกรรม และลักษณะเฉพาะของอาคาร เพื่อใช้เป็นฐานข้อมูลในการกำหนดแนวทางอนุรักษ์อาคารประเภทเรือนค้าขายชั้นเดียวโดยใช้วิธีการศึกษาจากการทบทวนเอกสาร งานวิจัยและทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง จากนั้นทำการสำรวจพื้นที่ลักษณะทางกายภาพ และการสัมภาษณ์ผู้อยู่อาศัยภายในเรือนค้าขาย ผลการศึกษาพบว่า 1) ชุมชนดั้งเดิมตามแนวริมแม่น้ำโขงในอดีต มีการตั้งถิ่นฐานเพื่อการค้าขาย และรูปแบบของเรือนค้าขายระยะแรกได้รับอิทธิพลมาจากจีนผสมสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น ต่อมาได้รับเอารูปแบบอิทธิพลตะวันตกมาใช้ในวิธีการก่อสร้าง 2) อัตลักษณ์ของเรือนค้าขาย คือ พื้นที่ใช้สอยเปลี่ยนแปลงไปตามลักษณะการอยู่อาศัย และรูปลักษณ์ภายนอก มีการปรับรูปแบบตามบริบททางสังคมและวัฒนธรรมในพื้นที่อย่างชัดเจน 3) การเติบโตหรือการพัฒนาของเมือง มีผลทำให้ชุมชนค้าขายดั้งเดิมริมแม่น้ำโขงถูกลดบทบาทลง เกิดเป็นชุมชนแห่งใหม่ตามการขยายตัวของเส้นทางถนน และรูปแบบเรือนค้าขายมีการปรับเปลี่ยนให้มีความสมัยใหม่มากขึ้น ผลที่ได้จากการศึกษานี้ นำเสนอพัฒนาการของการตั้งถิ่นฐาน และรูปแบบเฉพาะทางสถาปัตยกรรมของอาคารประเภทเรือนค้าขายชั้นเดียว เพื่อส่งเสริมการอนุรักษ์อาคาร ให้คงความเป็นอัตลักษณ์ทางสถาปัตยกรรมของชุมชนดั้งเดิม ริมแม่น้ำโขง จังหวัดนครพนมต่อไป